Ochrona sygnalistów
Zgłaszaniem nieprawidłowości i nadużyć w miejscu pracy zajmują się sygnaliści. Ze względu na charakter ich działań narażeni są na wysokie ryzyko odwetu w postaci degradacji, utraty pracy, poniesienia negatywnych konsekwencji ekonomicznych, postawienia przed sądem lub splamienia nazwiska.
Dlatego w 2019 roku przyjęto unijną dyrektywę w zakresie whistleblowingu, która ma zwiększyć ochronę sygnalistów przed negatywnymi skutkami zgłaszania wykroczeń związanych z prawem Unii, takich jak oszustwa podatkowe, korupcja, pranie pieniędzy, ochrona środowiska, zdrowie publiczne itp.
Unijna dyrektywa w sprawie whistleblowingu ma na celu:
- wykrywanie nadużyć i naruszeń prawa i przepisów Unii oraz zapobieganie im,
- usprawnienie egzekwowania prawa poprzez ustanowienie skutecznych i poufnych kanałów zgłaszania,
- ochronę i zapewnienie sygnalistom pomocy w zgłaszaniu wątpliwości bez obawy przed odwetem.
Termin wdrożenia dyrektywy w sprawie raportowania nieprawidłowości w państwach członkowskich upłynął 17 grudnia 2021 r. Wiele krajów wciąż nie dokonało transpozycji nowych przepisów do prawa krajowego.
Kogo dotyczą nowe regulacje?
Do wdrożenia bezpiecznych kanałów raportowania wewnętrznego zobligowane są podmioty gospodarcze i organizacje zatrudniające co najmniej 50 pracowników oraz gminy liczące 10 000 lub więcej mieszkańców. Obowiązek ciąży także na instytucjach finansowych, które zagrożone są praniem brudnych pieniędzy, niezależnie od wielkości.
Sygnalistom należy zagwarantować możliwość zgłaszania naruszeń prawa w formie pisemnej (np. internetowy system zgłaszania nieprawidłowości) lub ustnej (np. gorąca linia telefoniczna). Jeżeli zajdzie taka potrzeba, konieczne jest również zorganizowanie spotkań fizycznych. Chronieni przez dyrektywę są nie tylko pracownicy zgłaszający niewłaściwe postępowanie, ale także stażyści, kandydaci do pracy, dostawcy, członkowie zarządu oraz byli zatrudnieni. Aby sygnalista czuł się bezpiecznie i komfortowo zgłaszając sprawę, konieczne jest zagwarantowanie mu anonimowości i poufności w trakcie całego procesu.